Nhắc đến những địa điểm tham quan nổi tiếng ở Bắc Ninh không thể không kể đến đền Đô. Đây là ngôi đền có tuổi đời gần 1000 năm và là nơi thờ tự vua Lý Công Uẩn. Đến với nơi này, không chỉ được chìm đắm vào không khí linh thiêng nơi chùa chiền hay được chiêm ngưỡng kiến trúc độc đáo mà bạn còn có thể tham dự lễ hội đền Đô nức tiếng gần xa
Đôi nét về đền Đô – Đền Đô thờ ai?
Đền Đô tọa lạc tại phường Đình Bảng, thành phố Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh, là một trong những ngôi đền vô cùng nổi tiếng ở Bắc Ninh thờ 8 vị vua nhà Lý: Lý Thái Tổ, Lý Thái Tông, Lý Thánh Tông, Lý Nhân Tông, Lý Thần Tông, Lý Anh Tông, Lý Cao Tông và Lý Huệ Tông. Ngôi đền này được xây dựng trên đất của làng Đình Bảng (Từ Sơn, Bắc Ninh) với diện tích hơn 31.000 m2.
Đền Đô có 21 công trình lớn nhỏ được chia thành khu nội thành và khu ngoại thành. Đền thờ chính đặt ở trung tâm. Đền Đô còn có tên gọi khác là đền Cổ Pháp hay đền Lý Bát Đế. Với thiết kế độc đáo đậm nét đề chùa Việt Nam, ngôi chùa này đã thu hút không ít du khách tới tham quan mỗi năm.
Quá trình xây dựng Đền Đô
Lịch sử Đền Đô được xây dựng vào năm 1030 trên khu đất phía đông nam châu Cổ Pháp (ngày nay là làng Đình Bảng). Đây là một mảnh đất đắc địa, “địa linh nhân kiệt xuất nhập hanh thông”, mà theo Thiền sư Lý Vạn Hạnh, đây là khu đất hội tụ thiên khí, nơi có thể có đầu rồng chầu về. Trước đền là một khu rừng Báng và dòng sông Tiêu Tương chảy quanh co.
Vào tháng 2 năm Canh Tuất (1010), vua Lý Công Uẩn trở về thăm quê hương sau khi đăng quang. Nhà vua đã dừng thuyền rồng để đi thăm các bậc kỳ lão, yết lăng Thái Hậu. Sau đó vua cho người đo mươi dặm đất để làm “sơn lăng cấm địa”. Dân làng Đình Bảng đã xây dựng một ngôi nhà lớn để làm nơi tiếp đón vua.
Khi vua Lý Thái Tông lên ngôi kế vị vua Lý Công Uẩn, ông đã cho tu sửa lại căn nhà lớn ấy và chọn đây làm nơi thờ tự vua cha. Và cũng từ đó, đây là nơi thờ tự của các vị vua nhà Lý sau khi băng hà.
Cho đến ngày nay, đền đã được tu sửa lại nhiều lần. Và lần tu sửa lớn nhất là vào năm 1602 với 21 hạng mục công trình.
Kiến trúc ngôi đền gần 1000 năm tuổi
Cấu trúc của đền Đô được chia làm 2 khu vực nội thành và ngoại thành. Trung tâm của đền là điện thờ, là nơi đặt bài vị và tượng của tám vị vua nhà Lý. Xung quanh có nhà Chuyền Bồng, nhà Tiền Tế, nhà Phương Đình, nhà Thủy Đình, nhà để kiệu, nhà để ngựa,…
Bước qua cổng tam quan Ngũ Long Môn (5 con rồng đá được chạm khắc tinh xảo) là một khoảng sân rộng chính giữa đặt lư hương hướng vào nhà Phương Đình. Nơi đây là điện thờ vua Lý Thái Tổ quanh năm hương khói.
Sau nhà Phương Đình là nhà Tiền Tế – nơi trưng bày chiêng trống, đồ tế,… cũng là nơi diễn ra các đại lễ long trọng.
Khu ngoại thất của đền Đô gồm có khu đón khách, nhà kho và có thờ thêm hoàng hậu Lý Chiêu Hoàng. Đền Đô cùng là nơi thờ tự của những vị quan văn, quan võ dưới thời nhà Lý có công phò trợ vua dựng nước, giữ nước. Đền thờ 2 vị quan văn có công với nhà Lý là Tô Hiến Thành và Lý Đạo Thành. Đền thờ những quan võ có tài mưu lược dưới thời nhà Lý là Lý Thường Kiệt, Lê Phụng Hiểu,…
Bên cạnh những điện thờ chính tại đền Đô, thủy đình tọa lạc ngay bên hồ Bán Nguyệt cũng là một nơi rất đẹp với thiết kế chạm khắc tinh xảo và công phu.
Lễ hội đền Đô
Hàng năm, lễ hội đền Đô là một trong những lễ hội linh đình nhất ở Bắc Ninh, được tổ chức vào ngày 14, 15, 16 tháng 3 âm lịch nhân kỷ niệm ngày vua Lý Công Uẩn lên ngôi và ban chiếu dời đô. Đây là lễ hội mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc. Hàng năm, cứ vào mùa lê hội đền Đô, nhân dân Bắc Binh hay cả những người dân ở tỉnh ngoài đều kéo đến rất đông để xem lễ hội.
Trong lễ hội, có lễ trình thánh, rước kiệu long trọng. Trong đám rước có hàng vạn người tham gia từ chùa Kim Đài đến đền Đô (dài khoảng 3km). Dẫn đầu đoàn rước là một đoàn tướng võ, đóng khố, cởi trần, tay cầm chùy đồng và rất nhiều quân sĩ kéo theo.
Sau quân sĩ là 100 người khiêng kiệu mặc áo đỏ, mũ đen. Kiệu đầu tiên là kiệu Thánh Mẫu với 18 nữ tướng theo sau. Đi theo sau là kiệu Bát Đế. Mỗi kiệu một con ngựa và 16 nam tướng mặc áo đỏ. Đi theo sau đoàn là đoàn người mặc lễ phục, hương lão và dân làng. Một hàng người cầm cờ phấp phới và tiếng trống đánh vang trời, đúng với tinh thần lễ hội dân gian tại Việt Nam.
Kết thúc phần lễ là đến phần hội. Phần hội của đền Đô có rất nhiều những trò chơi đặc sắc mang đậm nét văn hóa lễ hội truyền thống như chọi gà, đấu vật, thả chim bồ câu, thi thổi cơm niêu,… vô cùng thú vị.
